Kluczowi partnerzy

Kto powinien współuczestniczyć w tworzeniu szlaków rowerowych

Projektowanie, przebieg, znakowanie i utrzymanie szlaków rowerowych powinno być zorientowane na użytkownika. Dlatego niezwykle istotna przy tworzeniu szlaku jest współpraca zorganizowanych grup użytkowników rowerów. Na razie grupy takie są jeszcze dość rzadkie w Polsce - większość z nich współpracuje w ramach sieci Miasta dla Rowerów. W razie braku takiej organizacji na terenie objętym projektem, często wystarczy kontakt z aktywnymi rowerzystami, korzystającymi z różnych rowerów i uprawiającymi różne rodzaje kolarstwa. Na przykład osoby uprawiające downhill czy kolarstwo wyczynowe raczej nie potrafią wiele pomóc przy szlakach turystycznych.

Poza tym kluczowymi partnerami są:

- Zorganizowane grupy turystów (np. lokalne grupy PTTK) oraz stowarzyszenia, zajmujące się lokalną historią, zabytkami itp.

- Stowarzyszenia zajmujące się ochroną środowiska, ornitologią, przyrodą;

- Samorządy lokalne;

- Powiatowe i wojewódzkie Zarządy Dróg, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad;

- Właściwy miejscowo Zarząd Gospodarki Wodnej;

- Przedsiębiorstwa, zajmujące się turystyką rowerową;

- Zewnętrzne organizacje czy instytucje, krajowe lub międzynarodowe, które mogą służyć ekspertyzą lub kontrolą jakości powstających koncepcji (szczególnie istotne w przypadku tras długodystansowych, o znaczeniu regionalnym czy w przyszłości - krajowym);

- Instytucja, koordynująca trasowanie, numerację i wyznaczanie szlaków regionalnych i krajowych (obecnie brak takiej instytucji i w Polsce nie powstają numerowane szlaki krajowe);

- European Cyclists Federation (Europejska Federacja Cyklistów, ECF) i jej reprezentant w przypadku szlaków systemu EuroVelo. Osobami kontaktowymi EuroVelo w Polsce zgodnie z informacją na stronie internetowej EV są p. Ferdynand Morski oraz Marcin Hyła.

Rola organizacji społecznych

Należy podkreślić rolę uczestnictwa reprezentacji użytkowników rowerów. Szlaki rowerowe powstają dla rowerzystów. To oni są klientami, użytkownikami i potencjalnymi sponsorami miejscowej gospodarki - kupując w lokalnych sklepach, nocując w gospodarstwach agroturystycznych czy hotelach. Szlak, który bierze pod uwagę interes inny, niż użytkowników, jest nieporozumieniem.

Stowarzyszenia zajmujące się turystyką, historią czy zabytkami mogą pomóc na etapie koncepcji połączyć szlak główny z wszystkimi ciekawymi miejscami w okolicy (albo wręcz zaproponować przebieg przez niektóre takie miejsca) oraz włączyć się w przygotowanie materiałów promocyjnych i informacyjnych o szlaku. Niekiedy wskazane jest stworzenie oferty przewodnickiej dla szlaku - czy to na odcinku, czy w poszczególnych miejscach szlaku. Podobnie jest w przypadku stowarzyszeń zajmujących się ochroną przyrody, które mogą wskazać miejsca interesujące pod względem przyrodniczym, a jednocześnie zadbać o pogodzenie udostępnienia ich do zwiedzania z wymogami ochrony środowiska.

Rola Zarządów Dróg

O ile w zasadzie szlaki rowerowe powinny biec poza drogami głównymi, to czasami przebieg poszczególnych odcinków po drogach powiatowych, wojewódzkich a nawet krajowych bywa nieunikniony. Dotyczy to zwłaszcza mostów nad większymi rzekami oraz odcinków w terenach górzystych. W takiej sytuacji jest niezmiernie ważne, aby w ramach modernizacji, przebudowy lub budowy drogi, mostu, skrzyżowania itp. stosowni zarządcy drogi przewidzieli proste ułatwienia dla rowerzystów. Przykładami mogą być:

- Ciąg pieszo-rowerowy, oddzielony fizycznie od jezdni na moście;

- Szerokie, utwardzone pobocze oddzielone od jezdni słupkami czy wręcz wydzielona droga rowerowa wzdłuż jezdni tam, gdzie szlak rowerowy musi biec ruchliwą i uciążliwą drogą;

- Poszerzenie jezdni w miejscu, gdzie szlak rowerowy przecina jezdnię, tak, aby między pasami ruchu zmieścił się azyl, który umożliwi przekraczanie jezdnię w dwóch etapach. Projektując taki azyl trzeba wziąć pod uwagę - w zależności od rodzaju szlaku - także duże grupy rowerzystów oraz rowerzystów holujących przypczepki (długość zestawu rower - przyczepka zgodnie z prawem może wynosic do 4,0 m);

- Małe rondo z jednym pasem ruchu zamiast skrzyżowania w kształcie litery "X" czy "Y" tam, gdzie szlak zmienia kierunek na ruchliwej drodze publicznej, co eliminuje niebezpieczne lewoskręty.

Rola Zarządów Gospodarki Wodnej

Z kolei Zarządy Gospodarki Wodnej są kluczowe dla udostępnienia rowerzystom korony wałów przeciwpowodziowych i koordynacji remontów wałów z tworzeniem na nich szlaków rowerowych. Szlak rowerowy zawsze powinien biec koroną wału ze względów widokowych a także z powodu możliwości zalewania lub podmakania terenów u podnóża obwałowań.

Uwaga: Zarządy Gospodarki Wodnej czasem odmawiają uzgodnienia szlaku przebiegającego po koronie wału, powołując się na ustawowy zakaz jazdy wszelkich pojazdów po wałach przeciwpowodziowych. Tymczasem możliwe (i wskazane!) są odstępstwa od tego zakazu. Droga dla rowerów na koronie wału jest nie tylko bardzo atrakcyjna dla rowerzystów, ale też korzystnie wpływa na jego trwałość. Jak Europa długa i szeroka, po koronach wałów oraz nadbrzeżach kanałów biegną setki kilometrów szlaków rowerowych. W Polsce przykładów zrealizowanych tras rowerowych na wałach przeciwpowodziowych dostarcza np. Kraków (na zdjęciu tzw. Trasa Tyniecka) oraz Wrocław.

Rola przedsiębiorstw turystyki rowerowej

Udział przedsiębiorstw turystyki rowerowej jest pożądany choćby dlatego, że twórcy szlaku mogą skonfrontować swoje wyobrażenia z oczekiwaniami rynku. Oferta zorganizowanych wczasów wędrownych na rowerach w Polsce jest na razie niszowa, ale stale rośnie i pojawia się w nieoczekiwanych miejscach. Jeden z najciekawszych szlaków rowerowych w Polsce, znany w ofercie na rynek niemiecki ("Dunajec Radweg", szlak rowerowy nad Dunajcem), jest produktem komercyjnej firmy turystycznej. Nie istnieje w żadnych planach gmin, PTTK czy innych podmiotów zajmujących się turystyką rowerową, a jednocześnie stworzył miejsca pracy i generuje przychód. Co powinno dać do myślenia wielu osobom, "zawodowo" zajmującym się tworzeniem szlaków rowerowych.

Rola organizacji zewnętrznych

Z kolei udział organizacji zewnętrznych, zajmujących się kontrolą jakości, jest potrzebny dlatego, że często szlaki są tworzone przez mieszkańców okolic, którzy poruszają się intuicyjnie. Tymczasem przebieg i znakowanie szlaku powinno być zorientowane na użytkowników, którzy znajdą się w okolicy po raz pierwszy. Zewnętrzne spojrzenie w kontekście ogólnych wymogów jakościowych (standardów) może skutecznie rozwiązać ten problem.

W Polsce nie ma obecnie instytucji, nadzorującej tworzenie i numerację szlaków ogólnopolskich oraz regionalnych. Nikt również nie kontroluje jakości takich tras. Powstające szlaki nie spełniają praktycznie żadnych wymogów jakościowych z punktu widzenia rowerzysty, ponieważ nikt takich wymogów nie formułuje.

Zupełnie inaczej jest w przypadku międzynarodowych szlaków rowerowych systemu EuroVelo - szlak musi spełniać wyśrubowane kryteria techniczne, opisane w podręczniku EuroVelo. Używanie znaku EuroVelo (zastrzeżony znak handlowy) do oznaczania i promocji szlaku wymaga zgody jego właściciela, kontroli technicznej i jakościowej oraz uiszczenia opłat. W zamian szlak uzyskuje promocję w ramach European Cyclists Federation.

W Polsce nie ma obecnie żadnych certyfikowanych szlaków EuroVelo, choć nic nie stoi na przeszkodzie, aby nie prowadzić pod kątem tych szlaków wstępnych prac - szczególnie na wylotach z dużych miast, gdzie i tak dobrej jakości szlaki rowerowe są pożądane dla obsługi rekreacyjnego ruchu weekendowego.