Rodzaje szlaków rowerowych

Według funkcji

Główne

Główne trasy rowerowe umożliwiają wygodne, bezpieczne i szybkie przemieszczanie się rowerzystów między miastami, rejonami kraju, a także dojazd do szlaków pomocniczych i pozostałych. Ważną funkcją głównych szlaków rowerowych jest umożliwienie bezpiecznego i wygodnego wyjazdu z aglomeracji miejskich, co umożliwia także weekendową rekreację rowerową i znacznie zwiększa wykorzystanie szlaków.

Są to szlaki o wyśrubowanych parametrach technicznych: łatwe i szybkie, pozbawione zbędnych przewyższeń i o możliwie bezpośrednim przebiegu, przejezdne w każdej pogodzie i atrakcyjne dla każdego rodzaju użytkownika. Prowadzone powinny być poza dużym ruchem samochodowym, na niektórych odcinkach jako wydzielone drogi rowerowe.

Do szlaków głównych należą międzynarodowe trasy systemu EuroVelo oraz szlaki o znaczeniu krajowym i międzyregionalnym. Najbardziej znaną taką turystyczną trasą rowerową na świecie jest legendarna "Donauradweg", prowadząca brzegami Dunaju w Austrii.

W Polsce obecnie nie występują żadne trasy, które nazwać by można głównymi. W wielu przypadkach możliwa jest jednak prosta adaptacja niektórych istniejących tras. Poszczególne odcinki dróg o dogodnych warunkach dla ruchu rowerowego są przeważnie oddzielone "wąskimi gardłami", gdzie ruch rowerowy jest niemożliwy, niebezpieczny lub bardzo utrudniony. W takich "wąskich gardłach" koniecznie są różne małoskalowe, ale przemyślane i zintegrowane inwestycje, tak by zapewnić ciągłość trasy.

Pomocnicze (zbiorcze, alternatywne, łącznikowe)

Szlaki pomocnicze umożliwiają połączenia między trasami głównymi a trudniej dostępnymi miejscami o szczególnym znaczeniu turystycznym, krajoznawczym, przyrodniczym. Szlaki pomocnicze często są przebiegiem alternatywnym dla tras głównych, oferującymi lepsze walory krajobrazowe, ale o wyższym stopniu trudności. W miarę możliwości powinny być dostępne dla wszystkich rodzajów rowerów turystycznych (w tym poziome, z przyczepkami itp.), ale mogą być przeznaczone tylko dla rowerzystów górskich, zwłaszcza, jeśli równolegle istnieje dobry szlak dostępny dla wszystkich rodzajów rowerów.

W Polsce występują przypadkowo, często z nieodpowiednią nawierzchnią (piachy, szutry, dziurawe boczne drogi) i z wąskimi gardłami. Niemniej, istnieje spory potencjał do wykorzystania wielu odcinków istniejących dróg.

Pozostałe (sportowe, terenowe, wyczynowe)

Trasy o zróżnicowanym stopniu trudności, często trudne i bardzo trudne, ale atrakcyjne widokowo, praktycznie bez żadnych rozwiązań infrastrukturalnych poza oznakowaniem i mapami. Często zorientowane są na wąską czy wyspecjalizowaną grupę użytkowników, np. zaawansowanych czy wyczynowych rowerzystów górskich.

Jest to właściwie jedyny spotykany obecnie rodzaj rowerowych szlaków turystycznych i rekreacyjnych w Polsce. Szlaki te są zupełnie nie skoordynowane ze szlakami głównymi i pomocniczymi, przez co bywają dostępne najczęściej tylko samochodem lub dla doświadczonych rowerzystów, nie obawiających się dojazdu do nich głównymi drogami w ruchu samochodowym (ci ostatni jednak z reguły w ogóle nie potrzebują znakowanych szlaków).

Zazwyczaj zupełnie nie nadają się do prowadzenia dalekobieżnego, a nawet regionalnego turystycznego ruchu rowerowego, ze względu na zbyt duży współczynnik wydłużenia, nieutwardzoną i zależną od pogody nawierzchnię, niską prędkość podróżną oraz możliwe zbyt duże zróżnicowanie pionowe (liczne podjazdy).

Według zasięgu

Międzynarodowe i ogólnokrajowe

Umożliwiają długodystansową turystykę rowerową, prowadząc ruch rowerowy między głównymi aglomeracjami, przejściami granicznymi, najciekawszymi obszarami cennymi przyrodniczo itp. Przebieg szlaku powinien być uzasadniony historią, walorami krajobrazowymi, kulturowymi i krajoznawczymi oraz możliwościami marketingowymi - np. szlak nadwiślański albo właśnie Polski Egzotycznej. Przecinają główne miasta i są skomunikowane z szlakami regionalnymi i lokalnymi.

Regionalne

Szlaki o zasięgu województwa lub regionu geograficznego uzupełniają szlaki krajowe, pozwalając na zwiedzanie danego regionu.

Lokalne

Umożliwiają dojazd do wybranych miejsc, zabytków, obszarów cennych przyrodniczo albo zaawansowaną rekreację (np. szlaki terenowe, wyczynowe itp.)

Podsumowanie

Wskazana jest hierarchizacja tras turystycznych - podział szlaków rowerowych na główne, dostępne dla najszerszego grona użytkowników (łatwe, szybkie, łączące centra komunikacyjne z "punktami wypadowymi"), szlaki pomocnicze o wyższym stopniu trudności (np. bardziej strome, o gorszej nawierzchni), ale też bardziej atrakcyjne widokowo, oraz szlaki pozostałe - terenowe, wyczynowe.

Warto zwrócić uwagę, że największe znaczenie dla rekreacji i turystyki rowerowej mają łatwe i wygodne szlaki główne. Korzystają z nich wszystkie grupy użytkowników: rodziny z dziećmi, osoby starsze, turyści z bagażem - ale też rowerzyści górscy, chociażby po to, by szybko dojechać do dalej położonych tras trudniejszych. Z drugiej strony, system oparty na samych tylko szlakach terenowo-wyczynowych radykalnie ogranicza grupę potencjalnych zainteresowanych, a przy tym nawet ci, dla których on jest teoretycznie przeznaczony, będą zmuszeni korzystać z dróg samochodowych by dostać się do bardziej odległych fragmentów systemu.